سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به مغز به‌طور ناگهانی مختل شود. مغز برای عملکرد طبیعی به اکسیژن و مواد غذایی نیاز دارد؛ وقتی خون‌رسانی قطع شود، سلول‌های مغزی در عرض چند دقیقه شروع به مردن می‌کنند.
این اختلال به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
۱. سکته ایسکمیک (Ischemic Stroke)
شایع‌ترین نوع سکته (حدود ۸۵٪ موارد). در این حالت لخته خون یا انسداد رگ مانع رسیدن خون به بخشی از مغز می‌شود.
۲. سکته هموراژیک (Hemorrhagic Stroke)
در اثر پاره شدن یکی از عروق مغزی و خونریزی در بافت مغز اتفاق می‌افتد. این نوع معمولاً خطرناک‌تر است و اغلب در افراد با فشار خون بالا دیده می‌شود.
علائم سکته مغزی
شناخت زودهنگام علائم حیاتی است. هر دقیقه در سکته مغزی اهمیت دارد، چون تأخیر در درمان می‌تواند منجر به مرگ سلول‌های بیشتری از مغز شود.
علائم اصلی سکته مغزی:
- ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در صورت، بازو یا پا – به‌ویژه در یک سمت بدن
- کجی دهان هنگام لبخند یا صحبت
- اختلال در گفتار یا نامفهوم شدن صحبت‌ها
- تاری یا از دست دادن ناگهانی بینایی در یک یا هر دو چشم
- سرگیجه، از دست دادن تعادل یا زمین خوردن بی‌دلیل
- سردرد شدید و ناگهانی بدون علت مشخص
💡 اگر حتی یکی از این علائم را مشاهده کردید، باید فوراً به اورژانس یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
عوامل خطر سکته مغزی
عوامل متعددی احتمال بروز سکته را افزایش می‌دهند. برخی از آنها قابل‌کنترل هستند و با تغییر سبک زندگی می‌توان خطر را کاهش داد:
- فشار خون بالا (مهم‌ترین عامل خطر)
- دیابت
- چربی و کلسترول بالا
- سیگار کشیدن و مصرف الکل
- بی‌تحرکی و چاقی
- سابقه خانوادگی سکته مغزی یا بیماری قلبی
- آریتمی قلب (فیبریلاسیون دهلیزی)
روش‌های تشخیص سکته مغزی
تشخیص سریع سکته برای انتخاب درمان مناسب بسیار حیاتی است. متخصص مغز و اعصاب پس از بررسی شرح حال و علائم بیمار از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- سی‌تی اسکن (CT Scan): برای تشخیص نوع سکته (ایسکمیک یا هموراژیک)
- MRI مغز: برای بررسی دقیق‌تر محل آسیب مغزی
- آزمایش خون: جهت بررسی قند، چربی و عملکرد انعقادی خون
- سونوگرافی داپلر عروق گردن: جهت ارزیابی جریان خون به مغز
- الکتروکاردیوگرام (ECG): برای بررسی آریتمی‌های قلبی
روش‌های درمان سکته مغزی
درمان سکته مغزی به نوع سکته و زمان مراجعه بیمار بستگی دارد. هر چه درمان سریع‌تر آغاز شود (ترجیحاً در ۳ تا ۴.۵ ساعت اول)، احتمال بهبودی کامل بیشتر است.
درمان سکته ایسکمیک
- داروهای حل‌کننده لخته (tPA): اگر بیمار سریع مراجعه کند، تزریق این دارو می‌تواند جریان خون را به مغز بازگرداند.
- داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکت: مانند آسپرین، برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های جدید.
- آنگیوپلاستی یا ترومبکتومی: در موارد خاص، لخته از رگ خارج می‌شود.
درمان سکته هموراژیک
- کنترل فشار خون بالا و توقف خونریزی مغزی
- جراحی مغز (در موارد خاص): برای تخلیه خون یا ترمیم عروق آسیب‌دیده.
توانبخشی پس از سکته مغزی
پس از درمان اولیه، بیماران معمولاً به دوره توانبخشی نیاز دارند تا عملکرد حرکتی و شناختی خود را بازیابند.
- فیزیوتراپی: بهبود قدرت و هماهنگی عضلات
- گفتاردرمانی: کمک به تکلم و بلع
- کاردرمانی: بازگشت به فعالیت‌های روزمره
- مشاوره روان‌شناختی: کاهش اضطراب و افسردگی پس از سکته
پیشگیری از سکته مغزی
پیشگیری همواره بهتر از درمان است. با رعایت چند اصل ساده می‌توان خطر سکته را تا حد زیادی کاهش داد:
- کنترل دقیق فشار خون و قند خون
- ترک سیگار و الکل
- تغذیه سالم (میوه، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های مفید)
- فعالیت بدنی منظم
- معاینه دوره‌ای توسط متخصص مغز و اعصاب
جمع‌بندی
سکته مغزی یک اورژانس پزشکی جدی است که نیاز به اقدام فوری دارد. درمان سریع و پیگیری منظم با کمک پزشک متخصص می‌تواند جان بیمار را نجات دهد و از ناتوانی‌های بعدی جلوگیری کند.
دکتر لقمان منصورپور – متخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) و ستون فقرات با سال‌ها تجربه در تشخیص، درمان و توانبخشی بیماران مبتلا به سکته مغزی، آماده ارائه خدمات تخصصی در این زمینه است.
👉 اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار علائم مشکوک به سکته مغزی هستید، همین حالا از طریق سامانه نوبت‌دهی آنلاین، وقت خود را رزرو کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن تحت بررسی و درمان قرار گیرید.
دیدگاه خود را بنویسید